Κατωκοπιά:Υπό κατοχή
Ο ΤΟΠΟΣ-Η ΙΣΤΟΡΙΑ - Η ΠΑΡΑΔΩΣΗ - Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΚΑΤΩΚΟΠΙΑ
Η Κατωκοπιά είναι αμιγώς ελληνική κοινότητα του κατεχόμενου τμήματος της Επαρχίας Λευκωσίας.
Γεωγραφική Θέση:Βρίσκεται 29 χλμ δυτικά της πόλης της Λευκωσίας και 6 χλμ νοτιοανατολικά της πόλης της Μόρφου, στη γεωγραφική περιφέρεια Μόρφου, σε υψόμετρο 125M
Πληθυσμός: Ο πληθυσμός της κοινότητας αυτής το 1960 ανερχόταν σε 1198 κατοίκους, όλοι Έλληνες. Ο πληθυσμός της το 1973 υπολογιζόταν σε 1578 κατοίκους.
Χριστιανικοί Ναοί: Στα όρια της κοινότητας αυτής βρίσκονται οι εκκλησίες Παναγίας Χρυσελεούσα και Παναγίας (νέα).
Σχολεία: Στο ελληνικό Δημοτικό Σχολείο που λειτουργούσε εδώ πριν την τουρκική εισβολή φοιτούσαν κατά το σχολικό έτος 1973-74 190 μαθητές.
Συνέπειες Τουρκικής Εισβολής: Κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής,στις 14 Αυγούστου 1974 η κοινότητα καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό με αποτέλεσμα να εκτοπιστούν όλοι οι Έλληνες κάτοικοι της. Έκτοτε, οι τουρκικές δυνάμεις κατοχής και η παράνομη κατοχική διοίκηση εμποδίζουν την επιστροφή τους.
ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ...
........: Το 1967 το Κυπριακό Μουσείο με αρ.αναφ.2097 κατόπιν επισκόπησης αναφέρεται ότι στην τοποθεσία Χειλοπόταμα(Βουναρούλια) υπάρχουν λείψανα συνοικοσμού των Ρωμαϊκών και των Βυζαντινών χρόνων.
1319: Σε χειρόγραφο των Παρισσίων ,1590,φύλλο 14 που βρέθηκε στην Παναγία των Φορβίκων(Παναγία της Ασίνου) γίνεται αναφορά για καταστροφές στην περιοχή Ζωτοκατοκοπιάς (Ζώδιας και Κατωκοπιάς)
1799 :Φορολογία ποσότητας άχυρου και κριθαριού για τη βρώση των αλόγων του Τούρκου" ενδόξου Ηγεμόνος"
κατάστιχο 10-Αρχείο Υποθέσεων Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου (ΚΑΤΙΛΛΙΚΙ ΜΟΡΦΟΥ)
1818: Ιστορικές πηγές αναφέρουν οτι ξανακτίστηκε η εκκλησία της Παναγίας της Χρυσελεούσας
1825: Στο κατάστιχο VI της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ΚΥΠΡΟΥ υπάρχει πλήρης ονομαστικός κατάλογος φορολογουμένων του έτους 1240(=1825)
1882: γενιέται ο Οικονόμος Παπασωζόμενος Βασίλη Κονόμου Ιερέας της Κατωκοπιάς απο το 1920-1960
1886: Λειτούργησε το πρώτο μονοδιδασκαλικό μεικτό σχολείο με δάσκαλο τον Ευάγγελο Παπαγεωργίου σε αίθουσα δίπλα απο την εκκλησία.
1904: Καταλήγει στην Κατωκοπιά η σιδηροδρομική γραμμή που κινείται πάνω σ' αυτή το τρένο ή το "παμπόριν" όπως το αποκαλούσαν.
1916 :Διορίζεται η πρώτη δασκάλα στην Κατωκοπιά η Μαρία Μικελλίδου και λειτουργεί το πρώτο παρθεναγωγείο.
1916: Με λαγούμια οι Κατωκοπίτες βγάζουν το πρώτο μετοχικό τρεξιμιό νερό το "πορτολάουμο".
1907: Η Κατωκοπιά με τον ερχομό του τρένου γίνεται συγκοινωνιακός κόμβος. Κτίζεται μικρός σταθμός και μικρά βοηθητικά κτίρια για την διαμετακόμιση ανθρώπων και εμπορευμάτων.Για την προμήθεια νερού λειτουργεί "αλακατόλακκος".
1910: Η σιδηροδρομική γραμμή συπληρώνεται μέχρι την Πεντάγυια και απο τότε αρχίζει και η υποβάθμιση του χωριού σαν σταθμός.
1921: ΕΝΩΤΙΚΩΝ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ (25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1921 κ 1930 ΨΗΦΙΖΟΜΕΝ: Κηρύτττομεν ενώπιον Θεού και ανθρώπων .......
1926-1927: Λειτουργεί το νέο σχολικό κτίριο στην εισοδο του χωριού απο τον δρόμο Αστρομερίτη.
1926-1928:ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟΝ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΝ ΔΩΡΟΝ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΥΡΗΝΕΙΑΣ
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΕΛΛΑΔΑ
1928-29: Ιδρυσις του πρώτου πολιτιστικού συλλόγου με την επονυμίαν "Εθνική Νεολαία Κατωκοπιάς" μετά τα Οκτωβριανά και των ανελεύθερων μέτρων της Παλμεροκρατίας(1933-1939) ο σύλλογος διαλύεται το 1934
1933: Έρχεται το πρώτο ποδήλατο που το φέρνει ο Κυριάκος Μιχαηλίδης.
1934: Με λάκκους και λαγούμια μετοχικά πάλι οι Κατωκοπίτες βγάζουν το "Σκλινικάρικο".
1934: Με αυτοκίνητο απο τον Αστρομερίτη(του Νέαρχου) γίνεται η σύνδεση της Κατωκοπιάς με την Λευκωσία δύο φορές την βδομάδα.
1935: Ο Χατζιηγιωρκάτζιης Βασιλειάδης με συνέταιρο και οδηγό τον Μιχάλη Ηλία απο το Μονάγρη φέρνει δεκαθέσεο αυτοκίνητο υπ΄αριθ. Ν238 και εκτελεί την γραμμή Αργάκι-Κατωκοπιά-Λευκωσία .
1936: Οί Κατωκοπίτες μετοχικά πάλι με Αργακίτες και Ζωδιάτες με λαγούμια και λάκκους βγάζουν το "Κτιρκότικο" που ουσιαστικά δίνει μεγάλη ώθηση στην πρόοδο του χωριού.
1936:Λειτουργεί απο τον Χατζιηγιωρκάτζιη ο αλευρόμυλος που εξηρετεί και τα γύρω χωριά
1939: Ιδρύεται ο πρώτος αθλητικός σύλλογος
1940: Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ -'ΚΑΤΩΚΟΠΙΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ'
1940: ο σύλλογος μετονομάζεται σε "ΑΤΕ-ΠΕΚ" ΚΑΤΩΚΟΠΙΑΣ
1940:Ιδρύεται στην Κατωκοπιά οργάνωση με την επωνυμία "Συντεχνία εργατών" που εξελίσσεται σε "Μορφωτικό Σύλλογο"και που εκπροσωπεί την αριστερά παράταξη.
1946: Γίνεται εγκατάσταση του πρώτου τηλεφώνου ενωμένου στο τηλεφωνικού κέντρο Λεύκας.Το τηλέφωνο χειρίζεται η οικογένεια Βασίλη Κερκίδη(Τούμπα).
1946: Αρχίζουν οι πρώτες διατρήσεις και ακολουθή το οικονομικό θαύμα και άνθηση του χωριού.
1950:Ιδρύεται ο σύλλογος "Αποφοίτων Ανωτέρων Σχολών"
1956:Ιδρύεται το ¨Θρησκετικό Ορθόδοξο Ιδρυμα¨ Θ.Ο.Ι Κατωκοπιάς που λειτουργά σαν φυτώριο αγωνιστών του απελευθερωτικού αγώνα το 1955-59
1969: Αρχίζη η ανέγερση της καινούργιας εκκλησίας που συπληρώθηκε το 1973
1970:Στις πρώτες (μετά την τουρκοανταρσία του 1963)βουλευτικές εκλογές του 1970 εκλέγεται βουλευτής Λευκωσίας με τον συνδιασμό του Ενιαίου Κόμματος ο Κατωκοπίτης Γεώργιος Ζαμπάς.
1970:Αρχίζει τις πρώτες πειρατικές εκπομπές του ο τοπικός ραδιοσταθμός Κατωκοπιάς στους 1550 χιλιόκυκλους στα μεσαία κύμματα.